Na zahtev rudarske privrede Rudarski institut (RI) je osnovan 14. jula 1960. godine, uredbom IV, br. 452, Izvršnog veća Narodne skupštine Republike Srbije. Osnivačkom aktu prethodila je inicijativa rudarsko-energetskih kombinata Kolubara, Kostolac i Kosovo koji su finansijskim ulaganjem postali osnivači RI. Akciji su se pridružili Rudarsko-topioničarski basen Bor, Rudarsko-metalurški kombinat Trepča, Srednjobosanski rudnici uglja Zenica, Rudnik uglja Aleksinac, Rudnik antimona Zajača, Resavski rudnici uglja Resavica, Rudnik olova i cinka Šuplja Stijena, Rudnik uglja Kamengrad i Rudnik uglja Bogovina. Prikupljena finansijska sredstva poslužila su kao učešće kod dobijanje bankarskih kredita za izgradnju zgrade instituta, opitnih hala, laboratorija, za nabavku opreme i literature. Formirane su laboratorije za poluindustrijska ispitivanja pripreme mineralnih sirovina, za geomehaniku, čvrsta goriva, za zaštitu životne i radne sredine i termotehnička merenja, i biblioteka sa više od deset hiljada naslova. Institut je za kratko vreme izrastao u uglednu naučnoistraživačku i projektnu instituciju državnog i šireg značaja. Pripajanjem Instituta za ugalj, krajem 1960. godine RI je imao 54 saradnika. Zahvaljujući naglom rastu potreba i velikom tehničko-tehnološkom usponu rudarske privrede, par godina kasnije Institut je angažovao preko 350 inženjera rudarstva, geologije, mašinstva, elektrotehnike, građevinarstva i geodezije, hemičara, fizikohemičara, matematičara, ekonomista i drugih visoko obrazovanih stručnjaka. Zahvaljujući kadrovskim i materijalnim potencijalima, i promišljenom vođenju, Institut je postao vodeća jugoslovenska i međunarodno respektivna škola rudarskog inženjerstva, rasadnik koji je podario brojne vrhunske projektante, istraživače, naučnike, univerzitetske profesore i nosioce najodgovornijih zadataka u jugoslovenskom i srpskom rudarstvu.
Istorijat
Mirko Perišić
Midrag Petrović
Branko Jokanović
Đura Lešić
Branko Gluščević
Opredeljujući uticaj na razvoj i podizanje Instituta imali su prof. dr Mirko Perišić, prvi direktor – osnivač i strateg razvoja i profesori Rudarsko-geološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu Milorad Čiča Petrović, Branko Jokanović, Đura Lešić i Branko Gluščević.Zapažene doprinose razvoju Instituta dali su i visoko ugledni stručnjaci: Petar Obradović, dr Đuro Marunić, Radoslav Raka Veselinović, dr Janoš Kun, Milivoje Makar, prof. dr Dragiša Draškić, prof. dr Vesna Jovičić, prof. dr Branislav Genčić, dr Dragoljub Lune Mitrović, prof. Borislav Spasojević, prof. Ivo Trampuž, dr Branko Kapor, Blažo Đukić, dr Jefto Bralić, prof. dr Gvozden Jovanović, dr Ljuba Spasojević, Velibor Borko Kačunković, dr Dragoljub Ćirić, dr Milorad Jošić, Miroljub Grbović, dr Dragorad Ivanković, dr Ivan Ahel, dr Radoš Tanasković, prof. dr Jovan Pejčinović, prof. dr Petar Milanović, Mira Mitrović, dr Čedomir Radenković, dr Radmilo Obradović, dr Dušan Mršović, dr Mileta Simić i dr.Sa raspadom Jugoslavije 1991. godine raspada se i jugoslovensko tržište istraživačkih i kreativnih inženjerskih usluga, a sa uvođenjem sankcija, NATO bombardovanjem i tajkunskom privatizacijom intenzivira se urušavanje ekonomije zemlje i rudarske privrede kao njenog dela. U ambijentu svakodnevne borbe za goli opstanak nestaju potrebe rudarstva za razvojnim projektima. Sve to veoma negativno utiče, i RI posle trideset godina uspešnog rada i prosperitetnog razvoja počinje da stagnira, dolazi do pada dohotka, osipanja kadrova i drugih negativnih posledica.Posle 2000. godine turbulentni tranzicioni procesi i privatizacione namere jedne grupe pogoršavaju položaj i situaciju u RI. Ovi trendovi preteći nestajanjem zaustavljeni 2004. odlučnošću kolektiva, i RI ulazi u period mirnog i stabilnog funkcionisanja.Kolektiv sa oko 100 zaposlenih, sa novim direktorom Draganom Dražovićem na čelu, ulaže velike napore da obezbedi poslove, poboljša i stabilizuje materijalno stanje, poveća lične dohotke i motiviše saradnike, revitalizuje kreativne potencijale, akredituje tri laboratorije (za geomehaniku, čvrsta goriva, zaštitu životne i radne sredine) i unapređuje komunikacionu infrastrukturu uspostavljanjem nove računarske mreže. Pokreće se i izdavačka delatnost, osavremenjuje laboratorijska oprema, uvodi u rad visokosofisticirana bespilotna aerofotogrametrijska tehnologija i druga poboljšanja. Odlukom Vlade Republike Srbije o izmenama i dopunama osnivačkog akta, Rudarski institut sa potpunom odgovornošću Beograd–Zemun (Službeni glasnik RS 60/08) u julu 2008. godine menja pravni status i registruje se kao društvo sa ograničenom odgovornošću, čija je pretežna delatnost istraživanje i eksperimentalni razvoj u tehničko-tehnološkim naukama.
Nakon usklađivanja delokruga rada sa Zakonom o inovacionoj delatnosti, Rudarski institut d.o.o. je 2. oktobra 2009. godine upisan u registar inovacionih organizacija kod Ministarstva za nauku i tehnološki razvoj pod brojem 110-00-65/2007- 01/1 kao istraživačko-razvojni centar.
Odlukom Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije, Odbor za akreditaciju naučnoistraživačkih organizacija, br. 660-01-00003/10 od 15. 10. 2019, Rudarski institut d.o.o. Beograd u Beogradu akredituje se kao istraživačko – razvojni institut u oblasti tehničko-tehnoloških nauka – rudarstvo i geologija, za obavljanje naučoistraživačke delatnosti.